Trąba powietrzna: czy dom ma szansę w starciu z nawałnicą?
Trąba powietrzna zaatakowała północną część Polski. Skutki nawałnicy są zastraszające: zniszczone domy, zerwane dachy, zalane piwnice, przewrócone linie energetyczne, powalone drzewa. Czy dom jednorodzinny jest w ogóle w stanie wytrzymać atak wichury? Podpowiadamy, co robić, gdy atakuje trąba powietrzna, gdzie w domu jest najbezpieczniej.
Co to jest trąba powietrzna
Trąba powietrzna, w USA nazywana tornado, to silny wir powietrza o niewielkiej średnicy – od kilku do kilkudziesięciu metrów – i pionowej lub skośnej osi obrotu względem powierzchni ziemi. Trąba powietrzna powstaje zwykle z chmury burzowej cumulonimbus w postaci leja skierowanego ku ziemi. Lej ten obniża się, osiągając powierzchnię ziemi, a w jego zwężeniu tworzy się wiatr o ogromnej prędkości. Kierunek wirowania powietrza w trąbie powietrznej jest w naszych szerokościach niezgodny z ruchem wskazówek zegara. Trąbie oprócz silnego wiatru towarzyszą najczęściej burza, deszcz i grad.
Do powstania trąby powietrznej dochodzi na pograniczu dwóch silnie zróżnicowanych termicznie i wilgotnościowo mas powietrza. W naszym klimacie jest to zazwyczaj styk bardzo ciepłego i wilgotnego powietrza zwrotnikowego z zimnym powietrzem polarnomorskim.
Jak atakuje trąba powietrzna
Trąby powietrzne zwykle wywołują zniszczenia w wąskim pasie o szerokości 200-250 m. Największe zniszczenia występują w naturalnych przewężeniach terenowych i na terenach zabudowanych. Prędkość przemieszczania się wiru wynosi 30-40 km/h, a czas trwania nawałnicy od kilku sekund do kilku minut.
Na podstawie, jak opisywana jest nawałnica w Polsce, można stwierdzić, że zagrożenie występuje zwykle latem, najczęściej od czerwca do sierpnia, w godzinach popołudniowych.
Niszczycielskie skutki przejścia trąby powietrznej wywołane są nie tylko przez ogromne prędkości wirującego powietrza (do 360 km/h), ale także dużą siłą ssącą trąby. W osi wiru ma miejsce gwałtowny spadek ciśnienia w stosunku do otoczenia – o kilkadziesiąt, a nawet 100 hPa. Efektem uderzenia tornado jest wyrywanie drzew z korzeniami, wypadanie drzwi i okien, podrywanie do góry dachów domów i ciężkich przedmiotów: samochodów, nawet kombajnów, nie mówiąc już o ludziach – i przenoszenie ich na odległość dziesiątków metrów.
Jak się zachować, gdy uderza trąba powietrzna?
Jeżeli dom znajduje się na drodze trąby powietrznej, najlepiej zejść do piwnicy. Kiedy to nie jest możliwe, należy się schować w pomieszczeniu na najniższej kondygnacji, najlepiej bez okien, pamiętając o zabezpieczeniu drzwi zewnętrznych, na które będzie działać siła ssąca wiru.
Jeżeli w pomieszczeniu są okna, to dla ochrony przed odłamkami trzeba okryć się kocami i poduszkami (w niektórych domach wiatr wyrywał wewnętrzne drzwi, a w jednym z gospodarstw przez okno wpadały na sztorc krokwie z przewróconej stodoły!) Jednym z najgorszych miejsc schronienia przed trąbą powietrzną jest samochód.
Czy dom jednorodzinny ma szansę przetrwać nawałnicę?
Krajobraz po trąbie powietrznej może przypominać krajobraz jak po bombardowaniu. Zniszczeniom mogą ulec budynki zarówno w konstrukcji murowanej, jak i drewnianej, domy parterowe i piętrowe, ze stropami o konstrukcji żelbetowej monolitycznej, a także z tradycyjnymi stropami drewnianymi. Na zniszczenia narażone są pokrycia dachu z blachy trapezowej, z blachodachówki, z płyt falistych azbestowo-cementowych, z dachówki betonowej.
Skala zniszczeń domów częściowo uzależniona jest od stanu technicznego budynku, a przede wszystkim zależy od siły trąby powietrznej i kierunku uderzenia – czy wir uderza w budynek, czy przemieszcza się bokiem. Zniszczeniu mogą ulec zarówno dachy prawidłowo wykonane i te w złym stanie technicznym, choć dachy wykonane prawidłowo lepiej odpierają atak trąby.
Przed trąbą powietrzną nie ma pełnej ochrony, chyba że będziemy budowali bunkry lub zejdziemy z budynkami pod ziemię. Co zatem robić? Trzeba prawidłowo wykonywać dachy i konstrukcje ścian oraz stropów – to jedyny sposób ograniczenia skutków ewentualnego przejścia trąby powietrznej. Z danych statystycznych wynika, że od kilku lat tornado w Polsce to coraz częstsze zjawisko.
